Yapay zekanın işimizi elimizden alıp almayacağı tartışmaları sürerken, karanlık fabrikalar insansız üretim teknolojileriyle şimdiden dikkatleri üzerine çekiyor. Standart işlerin endüstriyel robotlara, iç lojistik ve malzeme yönetiminin de otonom mobil robotlar (AVR) aracılığıyla yapıldığı bu tesislerde, fabrika işçilerinin yerini robotik sistemler alıyor ve insan unsuru neredeyse tamamen ortadan kalkıyor.
Karanlık Fabrika Nedir?
Karanlık fabrikalar, adını güneş ışığına ihtiyaç duymadan, tamamen makineler tarafından gerçekleştirilen üretim süreçlerinden alıyor. Bu fabrikalarda, insan emeği minimuma indirildiği için mola, yemek arası, haftalık izin ve sosyal haklar gibi gereksinimler ortadan kalkıyor. Binlerce kişinin istihdam edildiği geleneksel tesislerin yerini, yaklaşık 50 çalışanın görev yaptığı, yüksek verimlilik ve düşük maliyet sunan karanlık fabrikalar alıyor.
5G teknolojileri sayesinde yeni nesil yazıcılar, gelişmiş sensörler ve yapay zeka, gelecekteki üretim tarzını bugüne taşıyor. Çin ve ABD başta olmak üzere birçok ülkede örneklerini görebileceğimiz bu fabrikalar, enerji tasarrufu, sıfır hata ve iş kazalarını önleme gibi avantajlar sunuyor. Otomasyon sistemleri, maliyetleri düşürücü ve verimliliği artırıcı özellikleriyle bu alana yapılan yatırımların önünü açıyor.
Bu sistem sayesinde, karbondioksit salınımının yüzde 20 oranında azalacağı öngörülüyor. Bu da çevre dostu bir üretim modeline geçiş için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Karanlık Fabrikaların Yaygınlaşması
Philips, Siemens ve Adidas gibi küresel şirketler, dünyanın farklı bölgelerinde karanlık fabrikalarda üretim yapıyor. Çinli Xiaomi'nin Pekin fabrikası da aynı yöntemi benimsiyor. Foxconn ve BYD gibi firmalar da otomasyon sistemlerine geçiş yaparak rekabet avantajı elde etmeyi hedefliyor. Ancak, Dünya Bankası verilerine göre, Çin'de karanlık fabrikaların yaygınlaşması durumunda 2030 yılına kadar 100 milyon çalışanın 12 milyonu işsiz kalabilir.
Türkiye'nin ilk karanlık fabrikası ise geçen yıl Sivas'ta Tezmaksan tarafından açıldı. Tezmaksan Grup CEO'su Hakan Aydoğdu, şu bilgileri paylaştı:
"Fabrikamızda şu ana kadar 15 milyon avro yatırım yaptık. Fabrikamızdaki sistemimizi yalın üretim teknikleri kullanarak değer akış çalışmalarına göre, Endüstri 4.0 başlığında karanlık fabrika konseptine uygun olacak şekilde tasarlayıp uyguladık. Standart işleri endüstriyel robotlara, iç lojistiğimizdeki malzeme akışlarını da otonom mobil robotlar (AVR) vasıtası ile gerçekleştiriyoruz. Bunun yanında hâlihazırda 3’ü beyaz yakalı 13’ü de mavi yakalı olmak üzere 16 çalışanımız mevcut."
Karanlık Fabrikaların Geleceği
Karanlık fabrikalar, Endüstri 4.0'ın bir sonucu olarak üretim süreçlerinde devrim yaratıyor. Yüksek verimlilik, düşük maliyet ve çevre dostu üretim gibi avantajları sayesinde gelecekte daha da yaygınlaşması bekleniyor. Ancak, bu dönüşümün istihdam üzerindeki etkileri de göz ardı edilmemeli. İş gücünün yeni becerilerle donatılması ve farklı sektörlere yönlendirilmesi, bu süreçte büyük önem taşıyor. Yapay zeka ve otomasyonun getirdiği bu yeni çağa adapte olmak, hem bireyler hem de şirketler için kaçınılmaz bir gereklilik haline geliyor.
